Co to jest ateroskleroza?
Ateroskleroza, znana powszechnie jako miażdżyca, to przewlekła choroba tętnic, polegająca na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ich ścianach. Blaszki te składają się głównie z cholesterolu, tłuszczów, komórek zapalnych i wapnia. Proces ten prowadzi do stopniowego zwężenia światła tętnic, utrudniając przepływ krwi i ograniczając dopływ tlenu oraz składników odżywczych do narządów. W konsekwencji może dojść do poważnych problemów zdrowotnych, zagrażających życiu.
Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy
Rozwój miażdżycy jest procesem złożonym i wieloczynnikowym. Istnieje wiele czynników ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby. Należą do nich m.in. wysoki poziom cholesterolu LDL („złego cholesterolu”), niskie stężenie cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu”), nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość, palenie tytoniu oraz brak aktywności fizycznej. Dodatkowo, istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz wiek – ryzyko zachorowania na miażdżycę wzrasta wraz z wiekiem. Nie bez znaczenia jest również niezdrowa dieta, bogata w tłuszcze nasycone i cholesterol.
Konsekwencje zwężenia tętnic przez blaszki miażdżycowe
Zwężenie tętnic spowodowane miażdżycą może prowadzić do niedokrwienia różnych narządów i tkanek. W przypadku tętnic wieńcowych serca, niedokrwienie może objawiać się bólem w klatce piersiowej (dławica piersiowa) lub zawałem serca. W przypadku tętnic mózgowych, niedokrwienie może prowadzić do udaru mózgu. Zwężenie tętnic obwodowych, zwłaszcza w nogach, może powodować ból podczas chodzenia (chromanie przestankowe) lub, w skrajnych przypadkach, martwicę tkanek i konieczność amputacji.
Jak zdiagnozować miażdżycę?
Diagnostyka miażdżycy opiera się na badaniach obrazowych, takich jak ultrasonografia Dopplerowska, angiografia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Badania te pozwalają na ocenę stanu tętnic i wykrycie ewentualnych zwężeń lub blaszek miażdżycowych. Dodatkowo, wykonuje się badania laboratoryjne, takie jak pomiar stężenia cholesterolu, triglicerydów i glukozy we krwi, które pozwalają ocenić czynniki ryzyka rozwoju choroby. Lekarz, na podstawie wyników badań, może postawić diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.
Leczenie farmakologiczne w aterosklerozie
Leczenie farmakologiczne miażdżycy ma na celu przede wszystkim obniżenie poziomu cholesterolu LDL, regulację ciśnienia tętniczego, kontrolę poziomu glukozy we krwi oraz zapobieganie powstawaniu zakrzepów. Stosuje się m.in. statyny, inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), beta-blokery, leki przeciwpłytkowe i przeciwcukrzycowe. Wybór leków zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i współistniejących chorób. Ważne jest regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza.
Zmiana stylu życia jako element terapii miażdżycy
Kluczowym elementem leczenia miażdżycy jest zmiana stylu życia. Obejmuje ona przede wszystkim modyfikację diety, zwiększenie aktywności fizycznej, zaprzestanie palenia tytoniu oraz redukcję stresu. Zalecana jest dieta bogata w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby i chude mięso. Należy unikać tłuszczów nasyconych, cholesterolu i cukrów prostych. Regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości pacjenta, pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL, podwyższyć poziom cholesterolu HDL i poprawić ogólną kondycję organizmu.
Procedury inwazyjne w leczeniu zaawansowanej miażdżycy
W przypadkach zaawansowanej miażdżycy, gdy leczenie farmakologiczne i zmiana stylu życia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, konieczne może być zastosowanie procedur inwazyjnych. Należą do nich m.in. angioplastyka, polegająca na poszerzeniu zwężonej tętnicy za pomocą balonu, oraz by-passy, czyli pomostowanie omijające zwężone odcinki tętnic. Wybór metody leczenia zależy od lokalizacji i stopnia zwężenia tętnic oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Profilaktyka i zapobieganie miażdżycy
Zapobieganie miażdżycy jest kluczowe dla utrzymania zdrowia układu krążenia. Regularne badania profilaktyczne, kontrola poziomu cholesterolu, ciśnienia tętniczego i glukozy we krwi, zdrowa dieta, aktywność fizyczna oraz unikanie palenia tytoniu to podstawowe zasady profilaktyki tej choroby. Wczesne wykrycie i leczenie czynników ryzyka pozwala na zmniejszenie ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań.
